29 i 30 kwietnia ukaza│y siΩ na kasecie wideo Three Of A Perfect Pair - Live In Japan kt≤ra potrwa│a do 11 maja (Nagoja) - by│a zarazem czΩ£ci╣ ostatniej trasy w drugim okresie istnienia zespo│u. Crimson w czerwcu i lipcu przejecha│ jeszcze przez USA i KanadΩ (po raz ostatni wystΩpuj╣c 11 lipca w Montrealu) - i zn≤w zosta│ rozwi╣zany przez swego lidera...

Korzystaj╣c z wolnego czasu Robert Fripp od£wie┐y│ znajomo£µ z Summersem (longplay "Bewitched" z 1984 r.), a potem w Stanach Zjednoczonych za│o┐y│ uznane przez siebie za dzie│o ┐ycia Guitar Craft - swoist╣ szko│Ω gry na gitarze akustycznej (dzia│aj╣c╣ pod egid╣ Ameryka±skiego Stowarzyszenia Sta│ej Edukacji). Z uczniami tej szko│y nagra│ trzy albumy firmowane przez Robert Fripp And The League Of Crafty Guitarists - "Live!" (1986), " The Lady Of The Tiger?" (1986) i "Show Of Hands" (1991). Dziwne albumy, nu┐╣ce, zawieraj╣ce do£µ ascetyczn╣ muzykΩ gitarow╣.

Albumy wy│╣cznie dla zwolennik≤w, a mo┐e nawet maniak≤w Frippa i gitary, gitary i Frippa. Ale te┐ sam mistrz i nauczyciel straci│ jakiekolwiek komercyjne ambicje, wspomniane p│yty traktuj╣c g│≤wnie jako reklam≤wki Guitar Craft.

"The Lady Of The Tiger?" obok Frippa i The League Of Crafty Guitarists firmowa│a tak┐e ekscentryczna Toyah Willcox - aktorka, a przede wszystkim nowofalowa wokalistka. W ┐yciu prywatnym - od 16.06.1986 r. ┐ona lidera by│ego King Crimson.

Na prze│omie 1986i1987 roku Frippowi zaproponowano przygotowanie muzyki do filmu, kt≤rego scenariusz mia│ zostaµ oparty na ksi╣┐ce Williama Gibsona "Neuromancer".

Gitarzysta podj╣│ wtedy kolejn╣ pr≤bΩ wskrzeszenia Karmazynowego Kr≤1a (i skomponowa│ nawet temat "Larks' Tongues In Aspic, Part Four"), kt≤r╣ wkr≤tce zarzuci│, gdy wiadomym siΩ sta│o, ┐e plany dotycz╣ce filmu nie doczekaj╣ siΩ realizacji. Wiosn╣ 1988 r.

ma│┐e±stwo Fripp≤w za│o┐y│o z basist╣ Treyem Gunnem (ur. w 1961 r. w Eugene w stanie Oregon, uczniem Guitar Craft) i perkusist╣ Paulem Beavisem zesp≤│ o nazwie Fripp Fripp przemianowany wkr≤tce na Sunday AII Over The World, kt≤ry w maju roku 1991 wyda│ sw╣ jedyn╣ p│ytΩ "Kneeling At The Shrine" Mutacj╣ Sunday AII Over The World okaza│a siΩ grupa A Kiss Of Reality, w kt≤rej co prawda zabrak│o Frippa, ale znalaz│a siΩ Toyah wspierana przez student≤w ze szko│y mΩ┐a. Kiss Of Reality wyst╣pili w Warszawie w klubie Fugazi 26 czerwca 1992 roku.

Co prawda w 1984 r. Fripp rozwi╣za│ King Crimson po raz drugi, ale nigdy nie wyklucza│ powrotu na scenΩ swego najs│ynniejszego zespo│u, i mia│ bezpo£redni udzia│ w przygotowaniu wielu sk│adankowych wydawnictw z "karmazynow╣" muzyk╣, jakie w latach 1986 -1992 znalaz│y siΩ na rynku. Pierwsze z nich - pochodz╣cy z 1986 roku zbi≤r " The Cornpact Crimson" - jest najmniej ciekawe, bowiem nie zawiera decyduj╣cych o warto£ci tego rodzaju album≤w utwor≤w dot╣d nie wydanych lub trudno osi╣galnych, "The Compact King Crimson" to jedynie wyb≤r najlepszych utwor≤w grupy z lat 80 i uzupe│niony klasycznymi fragmentami "In The Court Of The Crimson King". Nie zabrak│o natomiast rarytas≤w ("Get Thy Bearings", "Mars", "Asbury Park" "Cadence And Cascade" w interpretacji Belewa) w o piΩµ lat m│odszym czterop│ytowym zestawie "The Essential King Crimson - Frame By Frame". Szkoda jedynie, ┐e Fripp surowo potraktowa│ kilka klasycznych utwor≤w w rodzaju "Starless" czy "Lizard", przedstawiaj╣c je we fragmentach... Ale jeszcze dalej poszed│ na wydanej w tym samym 1991 roku sk│adance " The Abbreviated King Crimson - Heartbeat", tak przykrajaj╣c piΩµ f1agowych utwor≤w swego zespo│u (m.in. 21st Century Schizoid Man, The Court Of The Crimson King" i Heartbeat), by Crimson kojarzy│ siΩ z zespo│em stricte popowym! Ale na tym nie koniec niespodzianek niesionych przez The Abbreviated - wspomniany zestaw skontrastowany zosta│ z innym, tym razem maj╣cym eksponowaµ tak lubiany przez artystΩ dƒwiΩkowy chaos jego grupy. Czwarta ze sk│adanek " The Great Deceiver" - to opublikowany w grudniu 1992 r. kolejny czterop│ytowy zestaw , nios╣cy na nowo zmiksowane nagrania koncertowe KC z lat 1973 - 74. Dziwne nagrania. W du┐ej czΩ£ci improwizowane. Czasami te improwizacje - np. "Barl1ey Brudsford" czy "Daniel Dust" - pe│ni╣ rolΩ rozbudowanych wstΩp≤w znanych kompozycji ("Exiles" czy "The Night Watch").

Zestawy The Essential King Crimson Frame By Frame" i " The Great Deceiver" zosta│y wyposa┐one w imponuj╣ce ksi╣┐eczki z mn≤stwem informacji o zawartych na p│ytach nagraniach, fragmentami dziennik6w Frippa, zdjΩciami, a tak┐e bardzo bogatym wyborem recenzji. W jednej z nich mo┐na by│o przeczytaµ: King Crimson to Wagner przepuszczaj╣cy Nietzschego przez maszynkΩ do miΩsa na tle wybuch≤w bomb w ostatnim dniu rosyjskiej rewolucji...

Opr≤cz tego gitarzysta tradycyjnie wspomaga│ artyst≤w zaprzyjaƒnionych. Nawet zaprzyjaƒnionych tak bardzo, jak w│asna ┐ona mowa o albumie "Ophelia's Shadow" z 1991 r.

Jednak szczeg≤1ne znaczenie mia│ udzia│ w nagraniu Gone To Earth. - wydanego w 1986 roku drugiego solowego albumu Davida Sylviana, wokalisty grupy Japan. .Gone To Earth by│ bowiem zapowiedzi╣ od│o┐onej w czasie r≤wnoprawnej wsp≤│pracy obu muzyk≤w. Do wsp≤│pracy owej dosz│o siedem lat p≤ƒnie,j by│y gitarzysta King Crimson i wtedy ju┐ by│y wokalista Japan firmowali wsp≤1nie album "The First Day". P│yta zebra│a nie tylko pochwalne recenzje, ale wesz│a na listy przeboj≤w, i to najwy┐ej ze wszystkich p│yt Frippa nagranych bez King Crimson (21 lokata w Wielkiej Brytanii). To, co nie uda│o siΩ z Giles Giles And Fripp, The League Of Gentlemen, The League Of Crafty Guitarists, Sunday AII Over The World, co nie uda│o siΩ solo, co nie uda│o siΩ ze znakomito£ciami pokroju Eno i Summersa uda│o siΩ w│a£nie z Sylvianem. W ka┐dym razie fakt dostania siΩ Frippa na przyzwoite miejsca list przeboj≤w jest godny podkre£lenia, nawet mimo ┐e by│y lider King Crimson o takie miejsca przecie┐ nie zabiega│.

Duet Fripp-Sylvian jesieni╣ i zim╣ 1993 r. promowa│ swoj╣ p│ytΩ na serii koncert≤w w Europie. Zapis fragment≤w z nich znalaz│ siΩ rok p≤ƒniej na znakomitym i piΩknie wydanym albumie "Damage" W latach 1992 - 1994 gitarzysta wykazywa│ spor╣ aktywno£µ artystyczn╣. Podczas wsp≤1nych z Treyem Gunnem koncert≤w w World Financial Center w Nowym Jorku (19-20,05.1992 r.) nawi╣za│ kontakt z cz│onkami interesuj╣cej formacji The California Guitar Trio (z│o┐onej z jego uczni6w z Guitar Craft), co zaowocowa│o wsp≤1n╣ tras╣ wszystkich piΩciu muzyk≤w (Japonia - 11 1992 r., Argentyna - 05,1993 r USA i Wielka. Brytania lato 1993 r.), a p≤ƒniej tak┐e p│yt╣ " The Bridge Between" firmowan╣ przez The Robert Fripp String Quintet. W lutym 1993 r. Fripp nawi╣za│ te┐ wsp≤│pracΩ z cz│onkami awangardowego duetu The Orb, Krisem "Thrashem" Westonem i Dr Alexem Patersonem oraz ich przyjacielem, Szwajcarem Thomasem Fehlmannem (wielkim fanem solowych eksperyment6w lidera King Crimson). Jej rezultatem okaza│ siΩ album z muzyk╣ pasywn╣ "FFWD ╗", firmowany przez tak samo nazwan╣ formacjΩ.

W dniach 9-19 czerwca 1994 r Fripp odby│ pierwsze od 11 lat solowe tournee.. W czterech miastach Argentyny (Buenos Aires, La Plata, Cordoba i Rosario) przedstawi│ efekty swoich ostatnich do£wiadcze± z frippertronics. Fragmenty tych wystΩp≤w wydano na pocz╣tku 1995 r. na p│ycie ,,1999 Soundscapes - Live In Argentina" Ale chyba nie to by│o najwa┐niejszym wydarzeniem w jego ┐yciu w tym okresie. Oto okaza│o siΩ bowiem, ┐e pod koniec 1993 r, Fripp po raz trzeci powo│a│ do ┐ycia King Crimson!

Powo│a│ w sk│adzie nie tyle zmienionym, ile rozszerzonym - obok Belewa i Levina gitarzysta zaanga┐owa│ graj╣cego na instrumentach perkusyjnych Jerry'ego MarottΩ (niegdy£ w zespole Gabriela) i znanego ju┐ z Sunday All Over The World Treya Gunna, tym razem w roli obs│uguj╣cego - podobnie jak Levin - nowy niesamowity instrument o nazwie stick (rodzaj gitary basowej). Ale ten sk│ad nie pozostawi│ po sobie ┐adnego £ladu. Dopiero gdy wiosn╣ 1994r. MarottΩ wymieni│ Pat Mastelotto a przede wszystkim gdy do│╣czy│ Bill Bruford, Fripp zdecydowa│ siΩ na nagrania. Mia│y one miejsce w maju, jednak publiczno£ci udostΩpniono je dopiero w listopadzie, na albumie zatytu│owanym "VROOOM" Albumie, a raczej minialbumie - utwory trwaj╣ bowiem w sumie ledwie p≤│ godziny .

" VROOOM" - mo┐na powiedzieµ - zaczyna siΩ w tym miejscu, w kt≤rym sko±czy│a siΩ "kolorowa trylogia". "VROOOM" to kontynuacja poszukiwa± Crimson w latach 80. Ale przecie┐ nie tylko. Muzycy zamknΩli bowiem p│ytΩ "tradycyjn╣" lecz jak┐e piΩkn╣ ballad╣ One Time je£li nawet ustΩpuj╣c╣ The Court Of The Crimson King", Starless czy nawet "Matte Kudesain, to ustΩpuj╣c╣ niewiele. "One Time" by│ jak┐e obiecuj╣c╣ zapowiedzi╣ prawdziwego wznowienia dzia│alno£ci przez Karmazynowego Kr≤1a. Kolejnej, tym razem pe│nowymiarowej, p│yty d│ugograj╣cej zatytu│owanej Thrak" i wydanej 3 kwietnia 1995 roku. No i kolejnego tournee, na kt≤re wybrali siΩ wszyscy muzycy odpowiedzialni za "VROOOM" i "Thrak".

Ponad 56-minutowy Thrak nie zawi≤d│. Ale te┐ i zawie£µ nie m≤g│, skoro znalaz│a siΩ na nim m.in. wiΩkszo£µ kompozycji znanych ju┐ z VROOOM. Te zupe│nie premierowe (np, "Dinosaur". "People" czy urzekaj╣co piΩkne "Walking On Air" i "Inner Garden") r≤wnie┐ zachwyca│y buduj╣c dƒwiΩkowy pomost pomiΩdzy Larks' Tongues In Aspic i Red a dokonaniami grupy w latach 80, pomost dla fan≤w r≤┐nych odcieni karmazynu.

Czasy "In The Court Of The Crimson King", "Islands" i "Larks' Tongues In Aspic" to ju┐ definitywnie przesz│o£µ. Ale czas "One Time" i "Thrak" dopiero siΩ zacz╣│ i obiecuje bardzo wiele. Dzieje King Crimson, wyobraƒnia i artystyczna przekora Roberta Frippa - tego Franka Zappy rocka progresywnego - gwarantuj╣ to bez najmniejszych w╣tpliwo£ci.